Zonulin - Bağırsak Geçirgenliğinin kapı bekçisi
Bağırsak duvarı - bağırsakların iç kısmını kaplayan tek hücreli kalın tabakalar - insan vücudu ve dış dünya arasındaki en büyük engeldir. Bu bariyerin kontrolünün sağlanması, bağışıklık sisteminin düzenlenmesi ve patojenlere karşı korunma açısından çok önemlidir. Bağırsak lümeninden kan dolaşımına giden iki yol vardır; enterositleri boylu boyunca kateden taşıyıcılar (çoğu besinlerin emilişinde olduğu gibi “transselüler” yol) veya hücreler arasındaki boşluklar (“paraselüler” yol aracılığıyla iyonlar, suda çözünür moleküller ve ara sıra mikroplar pasif olarak geçer). Paraselüler yol, sıkı bağlantılarla adlandırılan karmaşık protein “geçitleri” tarafından sıkı bir şekilde kontrol edilir. Bu dinamik yapılar, diyet durumu, fiziksel aktivite, hormonal ve nöral sinyaller ve inflamatuar mediatörler ile uyum halinde açılıp kapanır.
Hücreler arasında bulunan bu sıkı kavşakların anahtar fizyolojik ve geri dönüşümlü bir modülatörü, bağırsak geçirgenliğini doğrudan kontrol eden ve mukozada üretilen bir protein olan zonulin'dir. Luminal bakteriler veya gıda türevli tetikleyiciler (örn., glüten) gibi uyarıcılara yanıt olarak, zonulin lümen içine salınır ve epitelyal hücrelerin apikal yüzeyindeki reseptörlere bağlanır, sıkı bağlantının sökülmesine neden olan sinyal yollarını aktive eder. Paraselüler yolun bu zonulin kaynaklı açılımı bir savunma mekanizması olabilir, çünkü bu sayede kolonizasyonunu önlemek için mikroorganizmaları yıkayarak atmak için lümenin içine su salgılamasını sağlar.
Zonulin, Bağırsak Geçirgenliği ve Hastalığı
Çevresel tetikleyicilerin sebep olduğu uzun süreli zonulin salgılanması, bağırsak geçirgenliğinin artmasına ve kontrolsüz bir şekilde intestinal antijenlerin submukoya akmasına yol açabilir, bu da genetik olarak duyarlı bireylerde kronik inflamasyon vehem bağırsakta (örn., Çölyak hastalığı, inflamatuar bağırsak hastalığı) hem de vücudun çeşitli yerlerinde (örneğin, tip 1 diyabet, romatoid artrit, multipl skleroz) otoimmün bozukluklara neden olabilir.
İntestinal hiperpermeabilite aynı zamanda irritabl bağırsak sendromu (IBS) gibi kronik olmayan belirsiz etiyolojik durumlarla da ilişkilidir. Bakterilerin veya lipopolisakkarid gibi bakteriyel ürünlerin dolaşıma geçmesi karaciğerde enflamasyona yol açarak, karaciğer yağlanması, tip 2 diyabet ve kardiyovasküler hastalık gibi birçok metabolik koşulda nedensel bir rol oynar. Bağırsak kaynaklı bakteriyel ürünler ve bağırsak bariyeri bozulmasından kaynaklanan sitokin kaskadları da nöroinflamasyona ve depresyon gelişimine neden olabilir.
Klinik yarar ve endikasyonlar
Klinik çalışmalar, zonulin düzeylerinin, bağırsak geçirgenliği için “altın standart” sayılan laktuloz-mannitol testi ile güçlü bir şekilde korrele olduğunu göstermiştir. Zonulin, bu nedenle, bozulmuş bağırsak bariyer fonksiyonunun mükemmel bir biyolojik belirleyicisidir. Serum zonulin seviyesi, akciğer ve beyin gibi diğer dokulardan da salındığı için, bağırsak geçirgenliğini değerlendirirken dışkıda ve serumda zonülün seviyelerinin ölçülmesi daha da yararlı olabilir.
Artan bağırsak geçirgenliği birçok kronik durumla bağlantılıdır ve zonulin yolunun aktivasyonu çölyak hastalığı ve metabolik bozuklukların patogenezinde rol oynar:
Çölyak hastalığı olan hastalarda zonulin salgısının artması, bozukluğun önemli bir özelliği olan artmış bağırsak geçirgenliğini yansıtmaktadır. Sadece minimal mukozal hasara sahip olan dermatitis herpetiformis hastalarında yüksek zonulin seviyeleri, Glüten bağımlı hastalıkların patogenezinde anormal zonulin bağımlı bağırsak geçirgenliği için erken bir belirteç olduğuna işaret eder. Çölyak hastalığı olmayan kişilerde bile, glutenden elde edilen gliadinin, zonulin salınımını uyardığı ve bağırsak geçirgenliğini artırdığı gösterilmiştir.
Tip 1 diyabetli hastaların önemli bir kısmında (bir çalışmada % 42 ), hastalık başlangıcından birkaç yıl önce zonulin seviyelerinin yüksek olduğu gösterilmiştir. Bu, otoimmün diyabetin intestinal hiperpermeabilitesinin nedensel rolü ve hastalık başlangıcında ve ilerlemesinde zonulinin prediktif bir rolü olduğunu gösterir. Preklinik çalışmalarda da Tip 1 diyabet patogenezinde zonulin aracılı hiperpermeabilitenin mekanistik bir rolü olduğu gösterilmiştir.
Bağırsak bariyeri fonksiyonunun bozulması ve artmış zonulin düzeyleri, insülin direnci (vücut kitle indeksinden bağımsız olarak) ve tip 2 diyabet gibi metabolik durumlar ile ilişkilendirilmiştir. Burada, artmış bağırsak geçirgenliği, hastayı lümen içi antijenlerine karşı daha duyarlı hale getirir ve bu anti-inflamatuar sitokinlerin salınımını ve pankreasın beta-hücrelerine karşı otoimmün reaksiyonları tetikleyebilir.
Zonulin düzeyi ile insülin direnci, visseral adipozite ve Polikistik over sendromlu kadınlarda menstrual bozuklukların şiddeti arasındaki bağlantı, bu hastalarda, zonülinin kardiyometabolik hastalık için risk değerlendirmesinde yardımcı olabileceğini düşündürmektedir.
Zonulin Kesim Noktaları ve Yorumlama
Optimal Orta derecede yükselmiş Yüksek
≤ 64.9 ng/g 65-85 ng/g ≥ 85.1 ng/g
Zonulin değerleri 64.9 ng / g ve aşağısı, uygun seviyelerde bağırsak geçirgenliğini koruyan sıkı bağlantıların olduğunu göstermektedir.
Zonulin değerleri 65 ila 85 ng / g arasında, zonulin aracılı bağırsak geçirgenliğinde hafif yükselme olabilir.
Zonulin değerleri .1 85.1 ng / g, intestinal geçirgenliğin artmış olduğunu gösterir.