C-reaktif protein (CRP), enflamatuar durumları veya şüpheli enfeksiyonları değerlendirmek için tercih edilen kan bazlı biyomarker olarak uzun zamandır bilinmektedir. Pro-enflamatuar sitokinlere yanıt olarak karaciğerde sentezlenen CRP, bir akut faz reaktanıdır. İnsan serumundaki düzey, enflamasyon, enfeksiyon veya doku zedelenmesinin başlamasından 48 saat sonra 1000 kat kadar arttırabilir. Aynı zamanda, doğumsal bağışıklık modülatörüdür ve konakçı patojene karşı konak savunmasında önemli bir rol oynar. Bazal serum CRP seviyeleri, küçük veya subklinik enfeksiyonlar, enflamasyon veya travma ile ilgili zaman zaman meydana gelen ani artışlar haricinde, herhangi bir birey için sabit ve karakteristik olma eğilimindedir. CRP, diğer akut faz reaktanlarının çoğundan daha hassas bir akut enflamasyon göstergesidir; enflamasyona hızlı tepki verir ve kısa yarı ömürlüdür (19 saat). Yüksek hassasiyetli CRP (hs-CRP) immünoassay sistemleri, temel serum CRP'sini ölçmede en hassas yöntemdir ve düşük dereceli enflamatuar süreçleri tespit etmek için yeterince duyarlıdır. Enflamasyonun bu spesifik olmayan biyomarkerı, vücuttaki herhangi bir kaynaktan; doku yaralanmasına veya iltihaplanmaya yanıt olarak artabilir. Klinik yarar ve endikasyonlar CRP ölçümü, enfeksiyon, doku yaralanması ve enflamatuar bozuklukların saptanması ve değerlendirilmesi ve tedaviye yanıtın izlenmesi için yararlanılan bir yöntemdir. Artmış serum CRP seviyeleri obezite, insülin direnci ve hiperlipidemi ile ilişkilidir ve kardiyometabolik hastalık ve aterotrombotik olayların güçlü bir göstergesidir. Yüksek hassasiyetli CRP, aterosklerotik kardiyovasküler hastalık (CVD) riskinin bir biyomarkerı olarak çeşitli kılavuzlarca onaylanmıştır. Akut enflamasyonu işaret eden belirgin derecede yüksek seviyelerin saptanmasına ek olarak, serum CRP değerlendirmesi, otoimmün bozukluklar ve malignite ile ilişkili kronik enflamasyonun veya remisyonun izlenmesinde yararlıdır. CRP'nin kalıcı olarak yükselebildiği kronik otoimmün hastalıklar, erken CVD ile bağlantılıdır.
CRP ölçümünün rutin klinik kullanımları
a) Akut sistemik enflamasyonun saptanması
b) Enflamatuar durumlarda hastalık aktivitesinin değerlendirilmesi (örneğin romatoid artrit, ankilozan spondilit, psoriatik artropati, vaskülitler, inflamatuar bağırsak hastalığı (IBD; Crohn hastalığı veya ülseratif kolit), CVD, romatizmal ateş, ailesel Akdeniz ateşi), akut pankreatit, nörokognitif bozukluklar,depresyon, diabetes mellitus
c) Enfeksiyon teşhisi ve tedavisi(Antibiyotiklere tedaviye yanıt
d) Enflamatuar hastalıkların ayırıcı tanısı veya sınıflandırılması; örneğin, sistemik lupus eritematozus (ortalama CRP ~ 10-20 mg / L) vs., romatoid artrit (~ 60 mg / L)
f) Kronik hastalık progresyonunun değerlendirilmesi (CRP'deki yükselmeler hastalık progresyonunu veya immunite ilişkili preklinik fazda olduğunu gösterebilir ve multimorbidite ve fonksiyonel limitasyonların olduğu birçok kronik durumla ilişkilidir.
Serum CRP düzeyi(fekal kalprotektin ile birlikte), IBD'deki enflamasyonun en iyi biomarkerleri olarak bilinirler ve birçok klinik kullanıma sahiptir:
a) IBD'nini Irritabl barsak sendromundan ayrımının yapılması Eğer CRP seviyesi ≤ 5 mg/L ise eğer IBD ihtimali %1'in altındadır)
b) Endoskopik hastalık ciddiyeti ve aktivitesini değerlendirmeye yardımcıdır.
c)Kronik hastalıklarda klinik relaps ve hospitalizasyon riskini tahmin etmeye yarar (CRP seviyesi 4-6 ay önceden yükselmeye başlar).
d) Tedaviye yanıtı değerlendirmeye yarar
e) Tekrarlayan enflamasyon ile medikal veya cerrahi remisyon arasındaki farkı belirlemeye yardımcı olur.
Aktif IBD sırasında serum CRP seviyeleri önemli ölçüde yükselebilir ve ayrıca IBS'li hastalarda (özellikle diyare baskın IBS) sağlıklı kontrollere göre daha yüksektir. Ancak CRP genindeki DNA varyantlarına bağlı aktif mukozal inflamasyona rağmen CRP yanlış düşük olabilir ve daha sıklıkla ülseratif kolit ile ilişkili olan hafif-orta dereceli mukozal enflamasyona kıyasla transmural enflamasyonda (Crohn hastalığı gibi) daha fazla yükselir. Her iki İBH formunda sürekli yükselmiş bir CRP bulunması, enfeksiyon için daha fazla kan veya dışkı testi ve aktif hastalığın değerlendirilmesi için endoskopik değerlendirme yapılmasını gerektirir. CRP seviyelerinin hızlı bir şekilde normalleştirilmesi, tıbbi tedaviye uzun vadeli yanıtın sürdürülmesine yardımcı olur.
Yüksek hassasiyetli - CRP Kesim Noktaları ve Yorumlama
Optimal Orta derecede artmış Yüksek Çok yüksek
<1.0 mg/L 1.0-2.9 mg/L 3.0-9.9 mg/dL ≥10.0 mg/L
CRP cevabı nonspesifik olduğundan, herhangi bir akut olaydan sonra bazal düzeylerin değerlendirilmesinden önce iki hafta beklenmesi önerilir. Başlangıçtaki CRP sonucu yüksek ise, iki haftalık aralıklarla alınan iki veya daha fazla seri numune, sabit bir taban değeri görülünceye kadar yeniden test edilmelidir.
Sürekli olarak 10 mg / L'nin üzerinde bir CRP değeri, anlamlı bir akut faz yanıtının varlığını gösterir. 10 ve 100 mg / L arasında CRP değerleri, bakteriyel ve viral enfeksiyonları ayırt etmemekle birlikte, orta derecede akut enflamasyon olduğunu düşündürmektedir. Bununla birlikte, değerler 40 ila 50 mg / L'nin üzerine çıktıkça, bakteriyel enfeksiyon olasılığı daha yüksektir. 200 mg / L'nin üzerindeki CRP değerleri genellikle ciddi bakteriyel enfeksiyonlar, yanıklar, şiddetli artrit veya vaskülitli hastalarda görülürken, antibiyotiklerin ardından devam eden bir yükselme, tedavi başarısızlığı, tedavi edilmeyen bir enfeksiyon veya başka bir sebep ile ilişkili olabilir.