top of page

Tanısal Testler

Kısa zincirli asitler testi

Ä°nsanlar dietteki lifler ve kompleks karbonhidratların (sellüloz, sindirime rezistan niÅŸasta ve oligosakkardiler gibi) sindirimi için gerekli olan enzimlerden yoksundurlar. Bu tür besinler baÅŸlıca n-butirat, asetat ve propionat olmak üzere kısa zincirli yaÄŸ asitleri (SCFA) üreten kolon bakterileri tarafınca fermente edilirler. Bu yararlı kısa zincirli yaÄŸ asitlerinin immun sistem dengeleyici ve anti enflamatuvar özellikleri vardır ve kolonik epitalyal hücreler ve intestinal mikrobiota için enerji kaynağı ve bağırsak sistemi dengesi üzerine pozitif etkileri vardır.

a) Bağırsak içi pH'ı düÅŸürerek ve antimikrobiyal peptid salınımını düzenleyerek bağırsakları patojenlerden korurlar.

b) Mukozal çoÄŸalmayı, musin üretimini ve sıkı baÄŸlantı oluÅŸumunu artırarak, intestinal bariyer görevini düzenlerler.

c) Sıvı ve elektrolit reservini sağlamak adına sodyuma bağlı su emilimini artırırlar.

d) Sempatetik sistemi uyararak kalp atım hızını artırma ve termogenezisi tetikleme yolu ile vücuda alınan maddelerin aşırı enerji birikimine yol açmasını önlerler.

e) Enteroendokrin hücrelerdeki G proteine baÄŸlanmış reseptörleri aktive ederek bağırsak motilitesi ve enerji metabolizması (leptin, peptid YY, glukagon-benzeri protein-1 ve ghrelin) ile iliÅŸkili sekresyon ve hormonları düzenler.

f) Ä°ÅŸtah ve besin alımını (tokluk hissi oluÅŸturarak), insülin hassasiyetini ve yaÄŸ birikimini indirekt olarak düzenler

 

Kimyasal olarak birbirlerine benzemelerine raÄŸmen kısa zincirli yaÄŸ asitleri farklı ÅŸekillerde metabolize olurlar ve her biri farklı fizyolojik etkiler ortaya çıkarır. N-Butirat kolonik enterositlerin en önemli enerji kaynağı olup, bariyer oluÅŸumu ve tamiri konusunda önemli bir yere sahiptir. Nötrofil migrasyonunu düzenleme ve bağışıklık hücrelerinden sitokin salınımını baskılama gibi anti enflamatuvar fonksiyonlara sahiptir. Asetat (en bol bulunan kısa zincirli yaÄŸ asidi) ve propionatın bağırsak epiteli üzerinde daha zayıf besleyici ve koruyucu etkileri vardır ve kan ile karaciÄŸer ve periferik dokulara taşınarak lipid (asetat) ve glukoz (propionat) sentezinde kullanılırlar.

SaÄŸlıklı bireylerde kısa zincirli yaÄŸ asidi üretiminin miktarı ve çeÅŸidi büyük oranda mikrobiota kompozisyonu, besinle alınan karbonhidrat miktarı, emilim kapasitesi ve kolonik geçiÅŸ zamanına baÄŸlıdır. Kısa zincirli yaÄŸ asidlerinin %90-95'i kadarı kolonda absorbe olurlar ve geri kalanı gaita ile dışarı atılırlar. Dışkıdaki kısa zincirli yaÄŸ asidi miktarı dietle lif alımını gösteren saÄŸlık ve bağırsak mikrobiotası aktivitesi için önemli bir biomarkerdır.


Klinik kullanımı ve endikasyonları

SaÄŸlık üzerine yararlı etkileri göz önüne alındığında, dışkıda kısa zincirli yaÄŸ asidlerinin seviyesinin az olması tehlikeli olarak addedilir ve intestinal disbiyozisi (yararlı bakterilerin eksikliÄŸi) ve/veya dietle lif alımının yetresizliÄŸini iÅŸaret eder ve ayrıca birçok klinik durumu etkiler:

a) n-Butirat ve propionat üreten bakterilerin seviyesindeki azlık ülseratif kolit (n-butirat) ve çocukluk çağı astımı (propionat) gibi enflamatuvar hastalıklar ile iliÅŸkilidir.

b) Ä°leri kolorektal adenoması olan hastaların gaitalarında n-butirat seviyesi azdır ve yapılan çalışmalar kısa zincirli yaÄŸ asitlerinin kolorektal kanseri önlemede önemli bir yerinin olduÄŸunu göstermiÅŸtir. Özellikle n-bütirat olmak üzere bu kısa zincirli yaÄŸ asitleri kanser hücrelerin geliÅŸimini yavaÅŸlatma ve apoptozisi tetikleme ile sekonder bir kemoproteksiyon saÄŸlamakla beraber, primer olarak ilaç metabolize eden enzimleri aktive ederek karsinogenezisin mutajenik yükünü azaltırlar.

c) Glukoz homeostazisinde gaitadaki kısa zincirli yaÄŸ asitleri eÄŸer metabolik hastalık var ise azalmış olarak bulunur. Tip 2 diyabet ve gut hastalığında butirat üreten bakterilerin miktarında belirgin azalma gözlenir.

d) Kısa zincirli yaÄŸ asidlerinin seviyesinde azalma motilite problemleri ile iliÅŸkilidir. Gıdaların bağırsaktan geçiÅŸ süreleri 50 saat üzerinde ise dışkıdaki kısa zincirli yaÄŸ asidi miktarı, artmış emilime baÄŸlı olarak az bulunacaktır.

e) Antibiyotikler diyareye yol açarak kısa zincirli yaÄŸ asitlerinin üretimini azaltırlar.

f) Dışkıda kısa zincirli yaÄŸ asitleri obez/aşırı kilolularda, normal kilolu olanlara göre daha fazla görülem eÄŸilimindedir

g) Mikrobiotanın saÄŸlıklı olma durumunun bir göstergesi olarak, dışkıda kısa zincirli yaÄŸ asitlerinin, özellikle n-bütiratın ölçümü, prebiotic ve/veya probiyotiklerden fayda görebilecek kiÅŸilerin belirlenmesinde önemli bir biomarkerdır.

​

Kısa zincirli yaÄŸ asitleri (SCFA) Ölçüm deÄŸerleri ve deÄŸerlendirilmesi (µmol/g)

                          DüÅŸük    Orta derecede azalmış   Optimal   

 Total SCFA      ≤ 48.2           48.3-72.1                        ≥ 72.2      

  n-Butirat         ≤ 4.3             4.4-7.7                            ≥ 7.8 

  Asetat             ≤ 31.4           31.5-46.2                        ≥ 46.3

  Propionat       ≤ 9.1              9.2-13.6                         ≥ 13.7

bottom of page